به بهانه دیدار با علامه محمد حسین فضل الله در ضاحیه بیروت
اشاره: منطقه حاره حریک در ضاحیه بیروت مثل همیشه بود بدون هرگونه تغییر و تحولی.. هنوز عکس‌های علامه سید محمد حسین فضل الله و سید حسن نصرالله دبیر کل حزب الله لبنان، در کوچه پس کوچه های آن خودنمائی می کنه.. علامه فضل الله نیز همانند گذشته بدور از هرگونه تکلفات رسمی در دفتر خود پذیرای مهمان‌ها و مراجعین بود و البته این در ایران چیز بسیار عجیب و بعیدی است. برای رفتن به دفتر ایشون باید از کوچه ها و خیابان های زیبای حاره حریک بگذری (البته این تو ضاحیه خیلی عجیب و غریبه چون اصولا تو بیروت کسی ضاحیه رو اصلا حساب نمی کنه تا بخواد خیابون زیبا داشته باشه) و البته منظره زیبای فردوگاه بین المللی رفیق حریری در ورودی این منطقه برای مدتی همه کسانی رو که برای اولین بار به اونجا میرن مجذوب می کنه.
*******************
اسلام و خاورمیانه: فضای حاکم بر گفتمان معاصر سیاسی اجتماعی لبنان در بازگشتی تاریخی یادآور واکنش مصلحتگرایانه نخبگان دینی منطقه جبل عامل در قبال تقابل های طائفه ای مذهبی موجود در این محدوده است. هرچند تکثر موجود در جامعه لبنان و نزاع های درونی ناشی از آن طی سالیان مدید منجر به زایش سیاسی و فکری دراین منطقه به ویژه در حوزه مباحث تئوریک دینی بوده است ولی آنچه دارای اهمیت است آن است که کناکنش های فرقه ای- مذهبی همواره در سایه رهنمون مصلحت اندیشانه علمای جبل عامل و الگوی اندیشه ای مبتنی بر وحدت امت در تعامل بوده است.
اگر تلاش های وحدت محور علمای این منطقه به ویژه فقهای شیعه را در یک سیر تاریخی به مثابه واکنشی دغدغه آمیز نسبت ب
ه مصالح امت در قبال آشفتگی های جامعه لبنان بدانیم، هشدارهای مقامات مذهبی و سیاسی این کشور مبتنی بر احترام متقابل و حاکمیت گفتمان آرامش بخش، کاملا توجیهی منطقی پیدا می کند.
ه مصالح امت در قبال آشفتگی های جامعه لبنان بدانیم، هشدارهای مقامات مذهبی و سیاسی این کشور مبتنی بر احترام متقابل و حاکمیت گفتمان آرامش بخش، کاملا توجیهی منطقی پیدا می کند.نگاه خوشبینانه به این مسئله واکنش منفعلانه نخبگان طیف های مختلف جامعه را می نمایاند اما حقیقت آن است که این رویکرد وحدت محور در بسیاری موارد از سوی رهبران و علمای شیعه جنبه ای جدی به خود می طرفته است.
اگر مسامحتا از تلاش های مجدانه علمایی جون علامه شرف الدین عاملی و کاشف الغطاء در راه مبارزه علیه استعمار خارجی و وضعیت تبعیض آمیز و نابسامان داخلی بگذریم به وضوح این مطلب قابل درک است که تلاش های رهبران دینی جامعه شیعی به ویزه واکنش های اخیر دبیرکل مقاومت اسلامی مبنی بر درپیشگیری رفتار و نگاه واحد جامعه مسلمانان صرف نظر از اختلافات مذهبی و اهتمام ویژه به تبعات نزاعات و درگیری‌های طائفه‌ای به خصوص در لبنان, مبتنی بر الگویی ثابت است که برخاسته از تطورات تاریخی دغدغه علمای جبل عامل می باشد.
موضعگیریهای برخی سران این کشور همچون سعد الحریری و ولید جنبلاط به ویژه در سالگرد امسال ترور «رفیق حریری» نخست وزیر فقید لبنان, به نمایندگی از جریانهای طائفه‌ای و مذهبی موجود, هر چند گامی روبه جلو در راه تحقق آرمانهای وحدت ملی در این کشور است, اما به نظر می رسد بیش از آنکه ناشی از رویکردی پایدار در این راستا باشد متاثر از تحقق نگاهی واقعبینانه و در عین حال مقطعی و راهبردی در قبال واقعیت های موجود در جامعه و دستاورهای مقاومت به عنوان جریانی سرونوشت ساز و امنیت آفرین برای جامعه لبنان است. به ویژه آنکه موضعگیریهای م
تضاد سران مسیحی مارونی و در عین حال متناقض و متغیر دروزی همواره در مواقع سرنوشت ساز برای این کشور چالش برانگیز نیز بوده است.
تضاد سران مسیحی مارونی و در عین حال متناقض و متغیر دروزی همواره در مواقع سرنوشت ساز برای این کشور چالش برانگیز نیز بوده است.درپیشگیری چنین الگویی ثابت و یگانه در قبال آشوب ها و بی سامانی های ناشی از چنددستگی ناگزیر در این جامعه دموکراتیک فرقه ای و دخالت ریشهدار خارجی, از سوی علما و رهبران شیعه به نظر ناشی از نگاهی دین محور و مبتنی بر قواعد حاکم فقهی از سوی آنان می باشد. این رویکرد به وضوح از نخستین روزهای رخنه استعمار فرانسه و پیدایش جنبش های استقلال طلبانه, از سوی علمایی چون سید شرف الدین عاملی قابل مشاهده بوده است.
پویایی سه گانه شیعی مبتنی بر اندیشه وحدت امت به ویژه در حیات روشنفکری علمای برجسته ای چون «محمد جواد مغنیه», «محمد مهدی شمس الدین» و «محمد حسین فضل الله», به هیچ روی یک پدیده واحد و یک بعدی ناشی از نگاهی صرفا سیاسی و مقطعی نبوده است, بلکه بر پشوانهای از شاخص ها و معیارهای همبسته و در عین حال معین تاریخی مبتنی بر قواعد شریعت استوار بوده است.
توجه به این نکته که چنین اندیشه ای از سوی علمایی چون «محمد جواد مغنیه» و «امام موسی صدر» ناشی از الگویی تاریخی از زمان علامه شرف الدین و همعصران وی همچون «سید محمد صدر» حتی در قبال مسیحیان و دیگر اقلیت های غیر مسلمان لبنان بوده به خوبی مبین این مطلب می باشد. چنانچه علامه «شرف الدین» در بیانیه پایانی کنگره «وادی الحجیر» قسم خورده بود که از جان و مال و ناموس مسیحیان همچون مسلمانان محافظت خواهد کرد.(النص و الاجتهاد ص14و15مقدمه)
چنانکه این نگاه در سخنرانی اخیر سید حسن نصر الله در تببین اساسنامه جدید حزب الله به صورتی بارز مشهود بوده و ادبیات ملی مبتنی بر برابری فرد فرد ساکنان لبنان در مشارکت سیاسی این کشور علی رغم نوع وابستگی طائفهایشان بر اظهارات وی حاکم بود.
به هر روی اقتضای جامعه طائفه ای لبنان همواره بسترساز چنین کنش و واکنشی بوده است که گاه در قبال چنددستگی و آشوب داخلی و گاه در نتیجه یک عامل خارجی استعماری از سوی علمای شیعه, اتخاذ می‌شده است. به ویژه آنکه تولد پدیده اسرائیل و تهاجمات مکرر آن به کشورهای همسایه به ویژه لبنان در چند دهه اخیر همواره خطری جدی برای ماهیت اسلامی عربی منطقه محسوب می شده است.
به هر روی اقتضای جامعه طائفه ای لبنان همواره بسترساز چنین کنش و واکنشی بوده است که گاه در قبال چنددستگی و آشوب داخلی و گاه در نتیجه یک عامل خارجی استعماری از سوی علمای شیعه, اتخاذ می‌شده است. به ویژه آنکه تولد پدیده اسرائیل و تهاجمات مکرر آن به کشورهای همسایه به ویژه لبنان در چند دهه اخیر همواره خطری جدی برای ماهیت اسلامی عربی منطقه محسوب می شده است.
نوییسنده: محمدرضا عشوری در 88/9/3:: 8:57 عصر
نظر
