بسیاری از افرادی که به بهانه های مختلف به ویژه زیارت عتبات عالیات به عراق سفر می کنند، شاید هرگز این فکر به ذهنشان خطور نکرده باشد که به بخش قدیمی بغداد بروند و از بیت الحکمهِ مشهورِ این سرزمین یادی کنند. ممکن است برای بسیاری نیز این سئوال پیش آید که آیا همان بیت الحکمهِ معروفِ مامون عباسی، امروز هنوز پابرجاست یا نه. آیا گذر زمان، شرایط سیاسی و جنگ های خانمان سوز به خصوص در چند سال اخیر چیزی از آن باقی گذارده است. همان بیت الحکمه ای که زمانی بزرگانی مثل خوارزمی در آن کرسی درس داشتند و مأمون عباسی با آمال و آرزوهای بسیار آن را به نام خود ثبت کرد.
پاسخ کمی شگفت آور است. این مرکز علمی عصر عباسی در عراق، امروزه نه تنها از بین نرفته، بلکه پس از گذشت قرون متمادی همچنان داعیه دار و پرچمداری فرهنگی است و البته پرنشاط. جالب آن است که کنفرانس سالانه ای نیز هرسال با عنوان کنفرانس سالانه بیت الحکمه در عراق برگزار می شود که آخرین آن در شهر بصره برگزار شد.بنای فعلی بیت الحکمه در واقع در سال 1996 و البته در راستای همان ایدئولوژی و آرمان های پان عرب صدام حسین تجدید بنا شد و البته باید گفت که در آن دوره، صدام همانند بسیاری از حکام کشورهای اطراف، احیای تمدنی باستانی سرزمینش را در اولویت قرار داده بود و این امر در آن برهه با تعصب خاصی هم دنبال می شد.
در حال حاضر این مکان، در هفت بخش همانند یک فرهنگسرای تقریبا مدرن به کار خود ادامه می دهد. بخش هایی شامل مطالعات ادیان، مطالعات اقتصادی، اجتماعی، تاریخی، فلسفی، سیاسی و حقوقی که هر بخشی نیز نشریه تخصصی مربوط به خودش را دارد که به آخرین دستاوردها و مطالعات آن حوزه می پردازد.بنای بیت الحکمه در طول تاریخ بارها مورد تهاجم قرار گرفته است. تهاجم سال 1258م هولاکوخان به بغداد از وقایعی بود که به شدت تخریب این مکان را در پی داشت. بیت الحکمه از حمله نیروهای آمریکایی و سقوط بغداد در سال 2003 نیز بی نصیب نبود و آنگونه که گزارش ها حکایت دارد بسیاری از میراث آن در گیر و دارِ درگیری ها به غارت رفته است.
به نظر می رسد عراقی ها پس از سقوط صدام برنامه ویژه ای برای احیای بنای تمدنی خودشان از جمله این ساختمان در نظر دارند و با تلاش های افرادی مثل دکتر «شمران العجلی» رئیس هیئت امنای بیت الحکمه شاید تا آینده ای نزدیک، بار دیگر حضور دانشجویان را در این آموزشگاه علمی جهان اسلام شاهد باشیم، به ویژه آنکه وجود نسخ خطی فراوان در این مکان، بر غنای بیش از پیش آن افزوده است.
